یکی از حساس‌ترین موضوعات جامعه که در ارتباط با دارایی اشخاص است، کار حسابداری و حسابرسی است. در حسابداری مهم‌ترین عامل، اعتماد و اطمینان شخص مقابل به حسابدار است، زیرا بی‌اعتمادی کارفرما آفت سیستم‌های حسابداری است. بنابراین آینده این شغل به داشتن ارزش‌های درستکاری، تخصص و صداقت است.
در واقع در دایره المعارف علم اخلاق را “بررسی و تعیین ارزش اعمال انسانی بر حسب اصول اخلاقی” تعریف کرده است. اخلاق در حسابداری نیز ترکیبی از قضاوت، مطالعه ارزش‌های اخلاقی و اخلاق کاربردی است که در آن اعمال می‌شود.
خروجی پژوهش‌های انجام شده مبنی بر این است که قرار دادن سه عامل بنیادی که شامل فلسفه، مبانی نظری و اصول و استانداردهای حرفه‌ای، است، سبب تشکیل، رشد و گسترش حرفه‌های گوناگون و همچنین راز ماندگاری آن‌ها بوده است و این سه عامل در کنار هم، ریشه‌ای عمیق در جامعه خواهد داشت.
اهمیت اخلاق در حسابداری:
نتایج به دست آمده از حسابداران و حسابرسان، نیازمند سطح بالایی از اخلاق دارد. سهامداران و دیگر صاحبان سرمایه برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد سرمایه خود، از صورت‌های مالی استفاده می‌کنند. شناسایی اخلاق می‌تواند، حسابداران را برای غلبه بر معضلات اخلاقی کمک کند تا آن‌ها بتوانند انتخاب صحیحی داشته باشند، حتی اگر به نفع شرکت نباشد، اما برای استفاده سرمایه گذاران، مفید است.
اخلاق و اصول اخلاقی از شروط و الزامات یک جامعه است و به علت پیامدهای اصول اخلاقی، در کلیه حرفه‌ها، و بخصوص در فعالیت‌های مالی و حسابداری بسیار مهم بوده، به طوری که این مهم برای دانشمندان و مدیران حائز اهمیت بوده به طوری که اثرات آن بصورت مستقیم در کیفیت کار و بخصوص فعالیت‌های مالی اهمیت پیدا می‌کنند. زیرا حسابداران و فعالان اقتصادی می‌بایست به سهامداران، کارگران و کارمندان، و دیگر حرفه‌ها متعهد بوده و با حفظ اصول اخلاقی کلیه تعهدات مالی را برآورده نماید.
اهداف آموزش اخلاق حسابداری:
- به رسمیت شناختن مسائلی که در حسابداری ارزان، دارای مفهوم اخلاقی هستند.
- توسعه توانایی‌های مورد احتیاج برای مقابله با درگیری‌های اخلاقی.
- مرتبط کردن آموزش حسابداری به مسائل اخلاقی.
- افزایش دادن حس مسئولیت پذیری و تعهد اخلاقی.
- آموزش مقابله با عدم قطعیت در حسابداری.
- تنظیم صحنه برای تغییر در رفتار اخلاقی.
- تقدیر و درک کردن، ترکیب تمامی جوانب اخلاق حسابداری و ربط آن‌ها با حوزه عمومی اخلاق.
تاثیرات اخلاق حرفه‌ای در حسابداری:
در برنامه حسابداری، علاوه بر پایبندی به آیین اخلاق حرفه‌ای، پذیرش وظایف و مسئولیت‌ها در قبال جامعه و مهم‌ترین آن رعایت منافع عمومی مردم در انجام کار، باعث جلب اعتماد عمومی به این رشته می‌شود. که از منظر حسابداران منافع عمومی شامل، سعادت و رفاه افراد و موسساتی که حسابداران برای آن‌ها کار انجام می‌دهند و شامل سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان، صاحبکاران، دولت، کارفرما و نهادهای تجاری وسایر اشخاصی که به درستکاری و بی‌طرفی حسابدار در انجام وظیفه اتکا می‌کنند.
پس از بررسی‌های انجام شده، نتایج این بررسی‌ها حاکی از آن است که، بین اخلاق حرفه‌ای در حسابداری آنلاین و فعالان اقتصادی و همچنین اطمینان از صورت‌های مالی رابطه مستقیمی با ضریب اهمیت بالا وجود دارد. به طوری که با یک نگاه آماری می‌توان گفت، در حدود بالای 40 درصد از صحت صورت حساب‌های مالی با اخلاق حرفه‌ای حسابداران ارتباط تنگاتنگی دارد. اخلاق حرفه‌ای فعالان اقتصادی را می‌توان به درستکاری، رازداری، مستقل بودن، و همچنین تعصب و تعهد به منافع صاحبان سرمایه نام برد.
اصول بنیادی اخلاق حرفه ای در حسابداری:
فدراسیون بین المللی و انجمن‌های معتبر نرم افزار حسابداری رایگان، با بیان‌های متفاوتی، اصول بنیادی حسابداری را تعریف کرده‌اند، ولی مفهوم کلی آن‌ها با هم تفاوتی ندارد. که این اصول شامل همه حسابداران حرفه‌ای است:
آداب حرفه‌ای، حسابدار باید در حین انجام وظایف، در برخورد با دیگران با کمال ادب برخورد کند و با رعایت قوانین و مقررات اعتبار حرفه خود را از دست ندهد.
صلاحیت و مراقبت، حسابدار باید کارهایی را قبول کند که اطمینان داشته باشد که از عهده‌اش بر می‌آید، و اگر به مشکلی برخورد، از دیگران مشورت بگیرد.
درستکاری، حسابدار باید در روابط حرفه‌ای و کارهای خود، صداقت و انصاف که لازمه درستکاری هستند را، رعایت کند.
واقع‌بینی و بی‌طرفی، او باید در کار و قضاوت خود، تمام واقعیات را در نظر بگیرد، و اجازه جانب‌داری و پیش داوری دیگران ندهد، و تاثیری بر نتیجه کار خود نداشته باشد.
رازداری، او باید از اطلاعاتی که کارفرما در اختیارش قرار داده محافظت کند و آن‌ها را محرمانه بداند و بدون اجازه کارفرما آن‌ها را افشا نکند.
دلایل فساد اخلاقی در حسابداری:
گاهی اوقات به دلیل وجود برخی از عوامل، سبب نقض و عدم رعایت اصول بنیادی، توسط حسابدار می‌شود، که تعدادی از این عوامل عبارتند از:
منافع شخصی، گاهی اوقات ممکن است، به دلیل منافع مالی حسابدار یا افراد نزدیک به او، اصل صداقت و درستکاری زیر پا گذاشته شود و ممکن است دلیل این منافع مالی، مستقیم یا غیر مستقیم باشد.
تهدید، گاهی ممکن است حسابدار به دلیل ترس، تهدید کارفرما یا مراجعی مقتدر، اصل صداقت و اصول بنیادی را نادیده بگیرد.
حمایت یا مخالفت، در بعضی از موارد که حسابدار در مورد مساله‌ای با مخالفت یا موافقت، صاحب کارش موضع گیری می‌کند، ممکن است خطر نقض اصل واقع‌بینی پیش آید.
رابطه نزدیک، گاهی رابطه نزدیکی که بین حسابدار و کارفرما وجود دارد و آگاهی از مسائل و خصوصیات کارفرما، باعث به وجود آمدن اعتماد بیش از حد و حتی خطر نقص اصول بنیادی را به همراه می‌آورد.
تجدید نظر، گاهی ممکن است نتیجه کار حسابدار به چالش کشیده شود و او مجبور شود که دوباره کار را ارزیابی و نتیجه‌گیری کند، در نتیجه ممکن است که با این کار اصل واقع بینی را رعایت نکند.
سخن پایانی:
در انتها می‌توان نتیجه گیری نمود که اخلاق حرفه‌ای در سایه تعالیم انسانی مانند درستکاری، رازداری، ارائه منصفانه، صداقت و بی‌طرفی در کلیه سطوح فعالیت‌ها و بخصوص فعالان اقتصادی اهمیت بسیار بالایی را دارد.
و در پایان آرزو دارم که حسابداران داخل ایران رعایت اخلاق و رفتار پسندیده و نیکو را داشته باشند، در صورتی که رسیدن به این هدف، نیازمند این است که باور به اصول را در حسابداران تقویت و افزایش داد، رسیدن به رفتار حرفه‌ای مناسب و اجرای دقیق این رفتار در هنگام عمل، به دست می‌آید.
