قواعد و رهنمودهای حاکم بر اندازه گیری، ثبت، طبقه بندی و گزارش نتایج عملیات و معاملات و رویدادهای دارای اثر مالی بر یک مؤسسه را اصول حسابداری می نامند. این اصول نحوه تعیین سود را مشخص و چگونگی گزارش وضعیت مالی یک مؤسسه را روشن می کند .
اصول عمومی حسابداری شامل :
اصل بهای تمام شده
اصل تحقق درآمد
اصل تطبيق درآمد با درآمدها
اصل افشا
که به توضیح هر کدام به شرح زیر می پردازیم :
اصل بهای تمام شده:
وقتی که یک مؤسسه ای کالاها و خدماتی را خریداری می کند، علاوه بر قیمت های تحقق یافته در معاملات، ارزش های گوناگونی چون ارزش واقعی، ارزش جاری، ارزش جایگزینی و غیره برای آن کالا وجود دارد.
اما در حسابداری و با توجه به اصل بهای تمام شده، قیمت های تحقق یافته در معاملات یعنی بهای تمام شده یا ارزش تاریخی مبنای ثبت و ضبط و تهیه گزارش های مالی قرار میگیرد. برای مثال اگر برای خرید ماشین آلات مبلغ ۳٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال پرداخت شود، خرید ماشین آلات را باید به همین مبلغ ثبت و گزارش کرد. حتی اگر ماشین آلات مذکور در تاریخ خرید طبق نظر کارشناس به طور مثال ۳٫۵۰۰٫۰۰۰ ریال باشد و یا اگر بهای آن در سال آتی دو برابر گردد ، بهای آن به همان مبلغ بهای تمام شده یعنی ۳٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال ثبت می گردد و در دفاتر نگهداری می شود .
در اصل بهای تمام شده که آن را بهای تمام شده تاریخی هم می گویند، مبلغی است که در ازای آن خریدار و فروشنده ای آگاه و مایل یک دارایی را در شرایط عادی، مبادله می کند و گاهی این امکان وجود دارد که دارایی را به قیمتی بیشتر از آنچه باید باشد، خریداری کند اما با توجه به این اصل باید آن دارایی به همان مبلغی که مبادله می گردد ثبت گردد.
نرم افزارحسابداری، حسابداری تحت وب، حسابداری آنلاین و حسابداری رایگان از نرم افزار های مورد استفاده هستند.
بهای تمام شده نسبت به سایر ارزش ها یکسری مزیت هایی دارد:
ارزش های تاریخی قابل اعتماد است زیرا همواره می تواند از طریق مراجعه به اسناد و مدارک اولیه مربوط به معاملات اثبات شود.
بهای تمام شده به دلیل آنکه بر معامله واقعی مبتنی است و در تعیین آن قضاوت یا براوردی صورت نگرفته است مورد اعتماد می باشد.
بهای تمام شده تاریخی در زمان تحصیل دارایی، معرف ارزش عادله (متعارف) دارایی است علیرغم همه مزیت های فوق این ایراد بر بهای تمام شده وارد است که تغییرات قیمت در اقلام خریداری شده در طول زمان منعکس نمی گردد چون ممکن است یک دارایی پس از یک سال دو برابر گردد و با ارزش آن کاهش یابد اما تغییرات ارزش تا فروش دارایی محاسبه و لحاظ نمی گردد و در زمان معامله بعدی ارزش آن اندازه گیری و ثبت می گردد .
اصل تحقق درآمد:
با استناد به این اصل، درآمد هر مؤسسه باید زمانی شناسایی و در صورت سود و زیان شناسایی و گزارش شود آن در آمد تحقق یافته باشد و کسب شده باشد یعنی درآمد هنگامی تحقق می یابد که مالکیت کالا به مشتری منتقل شده باشد و خدمات ارئه گردد و وصول وجه معامله تأثیری در شناسایی آن ندارد بدین معنی که اگر کالا به طور نسیه به فروش برسد.
در آمد مؤسسه تحقق پیدا کرده و ثبت می گردد و در مقابل اگر مبالغی را قبل از تحویل کالا یا ارائه خدمات دریافت کرده باشد در آمد تا تحویل کالا یا ارائه خدمات تحقق نمی یابد.
اصل تطبيق در آمد با هزینه ها:
به این معناست که درآمدهای ایجاد شده و هزینه های به موقع پیوسته برای ایجاد این درآمد در یک دوره زمانی ثبت و در صورت سود و زیان ارائه گردد یعنی درآمدها و هزینه های یک مؤسسه در یک دوره زمانی با یکدیگر مطابقت داشته باشد .
درآمدهای یک دوره بر اساس اصل تحقق، شناسایی می شوند و سپس هزینه های انجام شده برای ایجاد درآمد تعیین می گردد تا نتیجه فعالیت های یک مؤسسه در یک دوره مشخص شود.
اصل افشا:
شناسایی یک معامله و گزارش آن ممکن است به خودی خود تمام اطلاعات مورد نیاز استفاده کنندگان را برآورده نسازد، از این رو باید اطلاعاتی فراتر و علاوه بر ثبت معامله طبق این اصل افشا گردد تا موجب گمراهی استفاده کنندگان نگردد. به بیان دیگر باید کلیه اطلاعات یک معامله به طور کامل افشا گردد.
قيود یا میثاق های تعدیل کننده:
مبانی و قواعدی که ملاک قضاوت حرفه ای برای تعدیل در کاربرد اصول حسابداری قرار می گیرند قیود یا میثاق های تعدیل کننده نامیده می شوند . این قواعد تنها در مواردی قابل استفاده اند که کاربرد بدون انعطاف اصول عمومی حسابداری غیر منطقی یا غیر عملی باشد و یا نتایج نامطلوبی را به بار آورد .
برخی از این اصول عبارتند از:
اصل اهمیت نسبی که طبق این اصل اقلام و اطلاعاتی که دارای اهمیت می باشند گزارش می گردد که تشخیص آن بر اساس قضاوت است یعنی مطلبی دارای اهمیت است که ارائه کردن آن برگزارش های مالی تأثیر بگذارد .
طبق اصل ثبات رویه یک مؤسسه باید در طی دوره های متوالی باید روش هایی که برای اندازه گیری و ثبت أقلام حسابداری به کار گرفته باشد همواره بدون تغییر مورد استفاده قرار بگیرد تا بتوان گزارش های مالی را در دوره های مالی مختلف با مؤسسات دیگر مورد مقایسه قرار داد.
نرم افزارحسابداری، حسابداری تحت وب، حسابداری آنلاین و حسابداری رایگان از نرم افزار های مورد استفاده هستند.
اصل محافظه کاری: بر اساس این اصل ، درآمد مؤسسه باید زمانی شناسایی و ثبت گردد که تحقق یافته باشد و همچنین هزینه مربوط به آن پیش بینی و به حساب گرفته شده باشد.
برگرفته از کتاب : حسابداری مالی کاربردی
مولفین : دکتر میرفیض فلاح شمس، دکتر حمیدرضا کردلوئی، المیرا محمودزاده، امیر دهقانی
انتشارات شهرآشوب
