تبانی در واقع توافقی است بین دو یا چند نفر،که به صورت مخفیانه، غیر قانونی وگاهی با کلاهبرداری، فریبکاری یا اغفال، از حقوق قانونی اشخاص، مزایای غیرمنصفانه ای را درخواست دارند. و همچنین این توافق ما بین شرکت هایی که در بازار کار فعالیت محدود از قبیل تولید یا تنظیم قیمت را دارند، اتفاق نمی افتد.
گاهی در شرکت های گوناگون اتفاقاتی رخ می دهد که شرکت تمایل دارد به هر قیمتی این اتفاق ناخوشایند به اطلاع عموم نرسد. این موضوع در مورد شرکت های بورسی بیشتر اتفاق می افتد. که دلیل اصلی آن نیز تأثیر پذیری قیمت سهام شرکتهای بورسی از اخبار اطرافشان است. در این زمینه رشته حسابرسی، از با اهمیت ترین رشته های درگیر با بازار سرمایه و شفافیت آن است.
راهکار های از بین بردن تبانی:
گاهی ممکن است جرمی اتفاق نیفتد، بلکه حسابرسان به دلیل مخفی کردن اسناد و مدارک به وسیله مدیران، قادر به کشف جرم های اتفاق افتاده نیستند. از جمله راهکار هایی که ممکن است باعث از بین رفتن تبانی شود، عبارتند از: اضافه کردن به حقوق حسابداران، سپردن کنترل کیفیت حسابرسی به دست خود جامعه حسابداران رسمی، حذف مناقصه در فرآیند انتخاب حسابرس، می تواند در مورد کم کردن جرم های حسابرسان تاثیر گذار باشد. و همچنین باید در جامعه جا بیفتد که هر شخصی حق صحبت کردن در مورد صلاحیت های حرفه ای که در آن تخصصی ندارد را نداشته باشد، زیرا گاهی اوقات افراد عادی تعریف جرم و تبانی در حسابرسی را نمی دانند و اظهار نظر می کنند.
همچنین ما در جامعه با کمبود حسابدار و حسابرس رسمی روبرو هستیم، به گونه ای که شاید در حال حاضر در حدود دو هزار نفر در جامعه حسابداران رسمی که از سال 1380 تشکیل شده است عضویت دارند و سالی 40 الی 50 نفر به آنها افزوده می شود، چرا که 60 درصد اعضای این جامعه بالای 55 سال سن دارند و ما در زمینه تربیت نسل بعدی خوب عمل نکرده ایم. به بیانی دیگر، هیچ تضمینی در این که جرمی اتفاق نیفتد وجود ندارد، اما می توان با بزرگتر کردن سازمان های نظارتی برامور حسابرسان، از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.
امروزه اکثر سازمان ها و شرکت ها به منظور جلوگیری از این فساد های مالی در امور حسابرسی، از نرم افزار های حسابداری آنلاین، اتوماسیون ادرای و … استفاده می کنند.
چه شاخص هایی شامل تبانی می شوند؟
مواردی هستند که با توجه به آن ها می توان متوجه تبانی در حسابرسی مجموعه مورد نظر شد، در ادامه چند مورد از آن ها را بیان می کنیم:
- یکنواخت بودن قیمت ها
- کفایت بر کاهش قیمت
- توجه به تغییرات قیمت
- مبادله کردن اطلاعات
عوامل به وجود آمدن تبانی:
نکته ای که در اینجا مهم است اینست که چرا با وجود مدیران، نظارت های درون سازمانی و دستگاه های اجرایی که هدف قانون گریزی و همکاری با متقلبان و فاسدین را ندارند و همچنین در دستگاه های نظارتی، رشوه، تقلب، رانت بازی ها، سوء استفاده ها، فساد از هر نوعی که کم هم نیست، وجود دارد.
عواملی که باعث به وجود آمدن این تبانی می شوند، عبارتند از:
- از طریق کوچک و بزرگ، استاد و شاگرد و با تجربه و بی تجربه، بسیار زیاد ذکر شده، تعدد قوانین متعارض و متناقض است، زیرا راه را برای قانون گریزی همه اشخاص ذی‌نفع باز گذاشته که مهم ترین دلیل وجود فساد در کشور است که به تازگی طبق گزارشات و آمارهای انتشار یافته، ایران در رتبه فساد از بین ۱۷۷ کشور دنیا، رتبه ۱۴۴ را دارد و همچنین در ۸ سال گذشته ۵۶ رتبه کاهش داشته است. که باید تجدید نظر کلی و سریعی در نحوه تصویب قوانین و اصلاح آن انجام شود و اگر این امر انجام نشود، مانند گذشته همچنان شاهد موارد تخلف و تقلب خواهیم بود.
- ساده گرفتن کار حسابرسی داخلی و چشم پوشی در رسیدگی ها هم یکی از این عوامل است. زیرا مطالعات صورت گرفته نشان از آن دارد که با ضعف حاکمیت شرکتی، فساد مالی زیاد شده و به دنبال آن سرمایه‌گذاری مستقیم داخلی و خارجی کاهش، مخارج دولت افزایش و رشد اقتصادی کاهش یافته است. همچنین مواردی مانند عدم تدوین استانداردها و دستور العمل های حسابرسی داخلی، نبود هدف مشخص در برخورد با مفاسد، عدم استقرار نظام حاکمیت شرکتی در شرکتها و فرآیند حسابرسی داخلی را نادیده گرفته و این مشکلات را به وجود آورده است.
عامل مهم دیگر ضعف در دستگاه های نظارتی است که دلایل آن عبارتند از:
- تعدد قوانین و عدم دسترسی کامل حسابرسان و ناظرین برآن. (که این موضوع با آموزش های مستمر و دوره های آموزشی،کاربردی بر طرف می شود.)
- درگیر نمودن دیوان به ارائه گزارشات و پیشنهادات گسترده و عدم تمرکز دقیق بر حسابرسی عملکرد.
- عدم حسابرسی کامل و دقیق در شرکتها (بدلیل اینکه بیش از ۷۰ درصد از بودجه عمومی دولت مربوط به این حوزه است و حسابرسی انجام شده در آن با حسابرسی سایر دستگاه های دولتی از نظر اختصاص نیرو، وقت و … بسیار کمتر می باشد.)
- عامل بعدی خود دولت است، که در سال های گذشته با عدم ارائه لایحه بودجه سالانه (بودجه عملیاتی) در تاریخ مشخص به مجلس و نیز تصویب دیر هنگام آن و تخصیص ندادن اعتبارات تا پایان سال به دستگاه ها، مشکلاتی را به وجود آورد و گاهی برای پیشبرد اهداف خود، دست به قانون گریزی می زنند، که خوشبختانه در دولت یازدهم که دولت تدبیر اندیشی و امید ملت است، چنین مواردی را انشاالله شاهد نخواهیم بود و جدای از نفس عمل دولت در گوشزد نمودن دستگاه های اجرایی به انجام وظایف نظارت درون سازمانی و رعایت قوانین و مقررات که اقدامی پسندیده است، باید راهکاری را با همکاری مجلس و دستگاه های نظارتی برای اصلاح قوانین و نیز تدوین قوانین و مقررات اصولی و دارای ضمانت اجرایی قوی بیابد تا برای همیشه از شر این بی انضباطی ها و فساد رهایی یابیم.
کلام پایانی:
در پایان می توان گفت که مطالعه اقتصادی و رقابت بازار و تبانی، زمانی در صنعت اتفاق می افتد که شرکت های رقیب برای رسیدن به سود با یکدیگر مشارکت کنند. معمولا تبانی در حسابرسی در اثر ایرادات موجود در ساختار بازار و فضای کسب و کار اتفاق می افتد. برای کاهش این موضوع در بین حسابداران و حسابرسان می توان با بیشتر کردن حقوق آنها، سپردن کنترل کیفیت حسابرسی به دست خود جامعه حسابداران رسمی، حذف مناقصه در فرآیند انتخاب حسابرس و انتخاب حسابرسان خبره به کم کردن این جرم ها کمک کرد.
