ترازنامه (بیلان) وضعیت مالی شرکت را در یک محدوده زمانی مشخص نشان می‌دهد، که معمولا در پایان دوره مالی توسط یک نهاد حسابرسی ارزیابی می‌گردد. تهیه ترازنامه از حیاتی ترین و مهم ترین کارهای یک شرکت محسوب می‌شود.
ترازنامه از 3 بخش مهم دارایی، بدهی و سرمایه تشکیل شده است. ترازنامه در واقع میزان دارایی های شرکت اعم از وجه نقد موجود در صندوق، زمین، ساختمان، اثاث های موجود و غیره را نشان می‌دهد. ترازنامه به سرمایه گذاران شرکت، میزان دارایی ها، بدهی ها و میزان سرمایه گذاری انجام شده در شرکت را نشان می‌دهد.
معادله ترازنامه:
(داشته ها) دارایی ها = بدهی ها (دیون) + حقوق صاحبان سهام (سرمایه)
در این معادله حقوق صاحبان سهام و بدهی ها در یک طرف و دارایی های شرکت در طرف دیگر معادله قرار دارد که باید بین دو طرف معادله تعادل وجود داشته باشد. دارایی های شرکت از بدهی‌ها (پول های قرض گرفته شده از بانک ها و موسسات به اضافه سرمایه کسب شده از صاحبان سهام که به کسب و کار علاقه مند می‌باشند) تشکیل شده است.
با افزایش آورده نقدی از سرمایه گذاران، افزایش سرمایه را خواهیم داشت و به همان میزان دارایی ها و حقوق صاحبان سهام شرکت نیز افزایش می‌یابد. سود منافع بدست آمده از فعالیت های شرکت به حساب صاحبان سهام می‌رود که دارایی‌های خالص صاحبان شرکت را نشان می‌دهد.
از دیگر دارایی‌های شرکت می‌توان به بدهکاران اشاره نمود که در واقع با پرداخت پول یا چک (بدهی) خود به صندوق باعث افزایش دارایی‌های شرکت می‌شوند. در ترازنامه میزان بدهی شرکت به افراد مختلف (حساب بدهکاران) مشخص شده است.
سرمایه موجود در موسسه به دلیل بدهی شرکت به صاحبان سرمایه جزء بدهی‌های شرکت محسوب می‌شود، پس میزان بدهی و سرمایه دیون به افراد، هر دو در ترازنامه مشخص می‌گردد. با ترازنامه می توان ساختار سرمایه شرکت و نر‌خ های بازگشت را محاسبه و ارزیابی نمود.
دارایی ها ، بدهی‌ها و سرمایه هر کدام از حساب های کوچکی تشکیل شده‌اند که مشخصات مالی شرکت را نشان می‌دهند. این حساب‌ها در صنعت های مختلف فراوانی متفاوتی با هم دارند، پس برحسب نوع صنعت یا کسب و کار اقتضائات متفاوتی می توانند داشته باشند.
سازمان ها می توانند برای مدیریت امور مالی خود از نرم افزار هایی مانند دبیرخانه، حسابداری آنلاین و… استفاده کنند.
انواع دارایی ها در ترازنامه:
دارایی ها در ترازنامه از دو قسمت دارایی های جاری (دارایی هایی که در طول یک سال یا کمتر به پول نقد تبدیل می شوند) و دارایی های غیر جاری یا بلندمدت (که در مدت زمان بیش از یک سال تبدیل به پول نقد می‌شوند) تشکیل شده است.
دارایی های جاری:
- پول نقد یا معادل نقد: موجودی نقدی شرکت به صورت ریالی و ارزی در صندوق و حساب بانکی می‌باشد.
- سرمایه گذاری کوتاه مدت: اوراق بهادار قابل فروش
- حساب‌های قابل نقد
- موجودی کالا : شامل کالای ساخته، نیمه ساخته شده و مواد اولیه خریداری شده می‌باشد.
- مخارج پیش پرداخت شده: بیعانه پرداختی به کارفرما یا پیمانکار قبل از انجام کار می‌باشد.
- دریافتی های تجاری (طلب های شرکت از مشتریانی می‌باشد که محصولات شرکت را خریداری کرده اند.)
- دریافتنی های غیر تجاری (طلب های شرکت از کسانی می باشد که خریدهایی غیر از محصولات شرکت داشته اند.)
دارایی هایی غیر جاری:
- سرمایه‌گذاری های بلند مدت: مانند خرید سهام عمده یک شرکت
دارایی های ثابت مشهود و نامشهود:
- دارایی های مشهود قابل رویت می‌باشند (مانند: ماشین آلات، زمین و ساختمان)
- دارایی های نا مشهود قابل رویت نمی باشند (مانند: حق امتیاز و سرقفلی)
بدهی‌ها در ترازنامه دیونی است که شرکت باید بپردازد.
بدهی‌ها در سمت چپ ترازنامه نمایش داده شده اند و از 2 دسته بدهی های جاری و بدهی‌های غیر جاری تشکیل شده است.
بدهی های جاری:
- بخش فعلی بدهی های بلند مدت
- سود قابل پرداخت (اجاره، مالیات، تسهیلات)
- بدهی بانکی (پرداختی های تجاری و غیرتجاری): بدهی های شرکت به تأمین کنندگان مواد اولیه و دستگاه ها و تجهیزات شرکت
- دستمزدهای قابل پرداخت
- پیش پرداخت به مشتریان
- سود سهام قابل پرداخت: سود سهامی (DPS) که در مجمع تقسیم می‌شود و هنوز به حساب سهامداران واریز نشده است.
- تسهیلات مالی دریافتی: وام و تسهیلات دریافتی شرکت از بانک می‌باشد.
- پیش دریافت ها
- مالیات پرداختی: بدهکاری شرکت به سازمان مالیات بابت عملکرد و غیره
بدهی های غیر جاری:
- دیون بلند مدت
- بدهی های مالیاتی تعلیق شده
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه:
پولی که به صاحبان سهام اختصاص می‌یابد که به آن دارایی خالص نیز گفته می‌شود، چون معادل همه دارایی‌های شرکت منهای پرداخت بدهی غیرصاحبان سهام می‌باشد.
اگر شرکت بدهی های خود را با استفاده از دارایی هایی که دارد تسویه کند، پول باقی مانده از آن که حقوق صاحبان سهام است به دست می‌آید.
سرمایه:
مالکین و سهامداران سرمایه شرکت را مشخص می‌‌کنند. تعداد سهام موجود در شرکت ضربدر هزارریال که ارزش اسمی هر سهام می‌باشد، سرمایه شرکت را نیز مشخص میکند.
اندوخته قانونی:
طبق قانون، 5 درصد سود خالص، در هر دوره کاری شرکت، به اندوخته قانونی تعلق پیدا میکند، تا زمانی که میزان آن حداقل به میزان 10 درصد سرمایه افزایش پیدا کند.
سود یا زیان انباشته:
برابر با مجموع سودهای خالص شرکت ها در دوره های قبل منهای سودهای تقسیم شده در مجامع عمومی عادی (تقسیم سود) می‌باشد.
پرسش و پاسخ متداول در مورد ترازنامه:
ترازنامه (بیلان) چیست؟
ترازنامه از حیاتی ترین و مهم ترین کارهای یک شرکت می باشد و وضعیت مالی شرکت در یک محدوده زمان را مشخص می کند و معمولا در پایان یک دوره مالی به وسیله یک نهاد حسابرسی ارزیابی می شود.
ترازنامه شامل چند بخش می باشد؟
ترازنامه از سه بخش مهم دارایی، بدهی و سرمایه تشکیل شده است و میزان دارایی شرکت اعم از وجه نقد موجود در صندوق، زمین، ساختمان، اثاث های موجود و … را نشان می دهد. ترازنامه میزان دارایی ها، بدهی ها و میزان سرمایه گذاری انجام شده در شرکت را به سرمایه گذاران نشان می دهد.
دارایی ها در ترازنامه به چه صورت مطرح می شود؟
دارایی ها در ترازنامه از دو قسمت دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری تقسیم شده است و دارایی های جاری شامل: پول نقد، موجودی نقد، سرمایه گذاری کوتاه مدت، حساب های قابل تبدیل، موجودی کالا، مخارج پرداخت شده، دریافتی های تجاری و دریافتی های غیر تجاری می باشد و دارایی های غیر جاری شامل سرمایه گذاری های بلند مدت مانند خرید سهام عمده یک شرکت می باشد.
دارایی های ثابت مشهود و نا مشهود شامل چه چیزهایی می باشد؟
دارایی های مشهود دارایی های قابل رویت مانند: ماشین آلات، زمین و ساختمان می باشد و دارایی های غیر مشهود مانند: حق امتیاز سرقفلی قابل رویت نمی باشد.
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه شامل چه چیزی می شود؟
پولی که به صاحبان سهام اختصاص داده می شود به آن دارایی خالص می گویند و معادل همه دارایی های شرکت منهای پرداخت بدهی غیر صاحبان سهام می باشد. اگر شرکت بدهی های خود را به وسیله دارایی های خود تسویه کند، پول باقی مانده از آن حقوق صاحبان سهام می باشد.
سرمایه در ترازنامه شامل چه چیزی می شود؟
مالکین و سهامداران سرمایه شرکت را مشخص می کنند و تعداد سهام موجود در شرکت، ضربدر هزار ریال که ارزش اسمس هر سهام می باشد، سرمایه شرکت را مشخص می کند.
اندوخته قانونی چیست؟
بر اساس قانون، 5% سود خالص در هر دوره کاری شرکت برای اندوخته قانونی تا زمان رسیدن میزان آن به حداقل 10% سرمایه می باشد.
سود و یا زیان انباشته چیست؟
سود و یا زیان انباشته، مجموع سودهای خالص شرکت ها در دوره های قبل منهای سودهای تقسیم شده در مجامع عادی (تقسیم سود) می باشد.
