حسابرسان همواره در فرآیند های حسابرسی می كوشند رسیدگی های خود را به صورت دقیق، شفاف، كارا و اثربخش به انجام برسانند.
در دنیای کنونی، به دلیل روند فعالیت های واحدهای تجاری در محیط های اقتصادی، رقابت روز به‌روز شدیدتر می شود. حسابرسی عملیاتی بیشتر از گذشته اهمیت یافته و یکی از اجزای مهم در مدیریت بهینه منابع واحدهای اقتصادی شده است.
حسابرسی عملیاتی دارای سه مولفه مهم كارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی است كه از اهمیت زیادی برخوردارند و بخشی از فرایند های بخش مدیریت هر واحد تجاری را به خود اختصاص می دهند.
تعیین هدف های کلی حسابرسی عملیاتی:
حسابرسی عملیاتی دارای هدف های متنوع و گوناگونی می باشد. تدوین دستورالعمل تفصیلی استاندارد و برنامه های حسابرسی استاندارد، برای انجام فرایند های حسابرسی عملیاتی، نیازمند صرف زمان می باشد.
برنامه های حسابرسی عملیاتی برای شرایط خاصی از سازمان مورد بررسی، تدوین می شود و معمولا یکبار از آن استفاده می شود. همچنین به منظور انجام فرایند های حسابرسی عملیاتی، می‌توان از پرسشنامه ها و برنامه های حسابرسی استاندارد، بهره مند شد.
از هدف های کلی حسابرسی عملیاتی می توان به ارزیابی‌عملکرد، شناسایی فرصت های بهبود عملیات، ارائه پیشنهاد برای بهبود عملیات و یا لزوم انجام بررسی ها اشاره کرد.
مطالعه مطلب فروش چیست برای آشنایی با سیستم های فروش ابری و… پیشنهاد می شود.
اهداف حسابرسی عملیاتی شامل مراحل زیر است:
از جمله اهدافی که برای حسابرسی عملیاتی مورد توجه قرار می گیرند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ارزیابی عملکرد حسابرسی عملیاتی:
عبارت است از مقایسه شیوه انجام فعالیت های سازمان با
- اهداف تدوین شده مدیریت یا طرف قرارداد
- سایر معیارهای اندازه گیری مورد نظر
2-شناسایی فرصت های بهبود عملیات:
عبارتست از افزایش صرفه های اقتصادی، کارایی و اثربخشی و ترکیب آنها با یکدیگر.
در این خصوص حسابرس باید به گردآوری اطلاعات بپردازد که مهمترین نتایج مورد انتظار از گرداوری اطلاعات و بررسی های اولیه، شامل موارد زیر است:
- شناخت کلی وضعیت موجود واحد مورد نظر
- شناخت کلی الزامات قانونی و مقرراتی
- شناسایی مقدماتی حوزه های دارای ریسک بالا و حساس
- تشخیص مقدماتی معیارهای مورد نیاز
- تشخیص یافته ها و پیشنهاد های مهم در حسابرسی های قبل
- تشخیص منابع بالقوه
- تشخیص تامین هدف های حسابرسی توسط سایر حسابرسان
- براورد زمان مورد نیاز برای انجام کار و حق الزحمه حسابرسی
معیارهای ارزیابی عملیات:
حسابرسان موظفند که معیارهایی را برای ارزیابی عملیات مورد استفاده قرار دهند که در ارتباط با موضوع مورد حسابرسی باشد که نمونه هایی از این معیارها به شرح زیر است:
- هدف های وضع شده توسط قوانین و مقررات یا مدیر
- استاندارد ها، روشها، بودجه ها یا ظرفیت های تولید
- نظر کارشناسان (حسابرسان پیمانکاری ) و مدارک رسمی
- عملکرد سال های قبل
- عملکرد سایر واحد های اقتصادی مشابه
3- تدوین طرح کلی حسابرسی:
برنامه ریزی به نحوی که از اثربخشی آن اطمینان داشته باشیم که مهارت حسابرس لازمه انجام این کار است.
4- درک و مستند سازی کنترل ها و شرایط موجود:
لازمه این مرحله، در نظر گرفتن اهداف داخلی کنترل و ریسک های آن است که با طرح پرسشنامه داخلی می توان اطلاعات لازم را کسب نمود.
کنترل های بخش مدیریت شامل فرایند های زیادی از جمله برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل عملیات واحد مورد رسیدگی است.
به منظور کمک به حسابرسان در شناخت دقیق تر این کنترلها و تشخیص اهمیت آنها، به شرح زیر طبقه بندی می شوند:
- عملیات واحد مورد رسیدگی: روش های مدیریتی مورد استفاده سازمان مورد نظر.
- اعتبار و قابلیت اتکای اطلاعات: کنترل های مربوط به اعتبار و قابلیت اتکای اطلاعات که مدیریت به منظور حصول اطمینان آن ها را اجرا می کند.
- رعایت قوانین و مقررات: کنترل های مربوط به رعایت قوانین و مقررات که مدیریت در سازمان خود از آنها استفاده می کند.
- حفاظت از منابع: کنترل های مربوط به حفاظت از منابع موجود، شامل روشهایی که مدیریت به منظور حفاظت از منابع در مقابل حیف و میل، سرقت و سوءاستفاده، قرار داده است.
5- ارزیابی کنترل ها و شرایط موجود:
شناسایی کنترل های موجود مناسب و نامناسب.
6- آزمودن کنترل های مناسب موجود:
فراهم کردن شواهد موجود برای کنترل های مناسبی که موجودند با استفاده از روش های حسابرسی
7- شناسایی نهایی حوزه های ریسک بالا:
دستیابی به هدف های مهم و مورد توجه مدیران، دارای سطح قابل توجهی از ریسک می باشد که در حسابرسی عملیاتی شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد.
8- تعیین اولویتها:
شناسایی موضوعات مهم و رسیدگی به آنها بر اساس اولویت
9- بسط و تکمیل یافته‌های حسابرسی:
مهمترین مرحله جهت بررسی عمیق و دقیق تر اولویت های مشخص شده است که طبق مراحل زیر تکمیل می شود:
- شناسایی نتایج عملکرد یا وضعیت واقعی
- شناسایی معیارها
- شناسایی دلایل نارسایی ها
- تعیین آثار
تکمیل یافته های حسابرسی شامل دو بخش است:
- گردآوری شواهد بیشتر که پشتوانه کافی و معقول برای یافته های حسابرسی محسوب شود
- مقایسه نتایج عملکرد یا وضعیت واقعی با معیارها و تعیین دلایل مربوط
10- تدوین پیشنهادها:
یک حسابرسی عملیاتی موفق، به ارایه پیشنهاد های اصلاحی جهت بهبود وضعیت های نامساعد ختم می گردد.
11- گزارش به مدیریت:
مرحله نهایی است که دارای اهمیت بسزایی در حسابداری ابری عملیاتی است که دارای ویژگی های زیر می باشد:
- مقدمه
- هدف حسابرسی و دامنه عملیات
- محدودیت های حاکم بر رسیدگی
- مراحل کلی انجام عملیات حسابرسی
- روش های انجام کار
- یافته های مهم شامل وضعیت واقعی، معیار و دلایل نارسایی ها
- پیشنهاد ها
