بر اساس تعاریف موجود، متوسط قیمت تمام شده در هر کار، قیمت واحد درج شده در فهرست بها می باشد که عملیات لازم را برای استراتژی قیمت گذاری به عهده دارد و قیمت ها را با توجه به معیار ها و فروض خاصی محاسبه می نماید.
در قراردادهایی که دارای فهرست بها هستند، ضرر و زیانی که به پیمانکاران وارد می گردد و یا تورم های شدید، با استفاده از تعدیل قیمت های فهرست بهای ثبت شده در قرارداد ثبت می شوند که تعدیل قیمت ها بر اساس بخشنامه سازمان مدیریت و برنامه ریزی صورت می گیرد.
دستور العمل نحوه تعدیل چیست؟
این دستور العمل برای تعدیل قیمت در پیمان ها، به تصویب شورای عالی رسیده است که از نوع گروه اول می باشد.
زمانی که سازمان های اجرایی اسناد مناقصه را به منظور دریافت پیشنهاد از سوی پیمانکاران،به نمایش می گذارند، موظفند که نسخه ای از آن را به همراه دستور العمل ارسال نمایند تا پیمانکاران بتوانند پس از رویت آن پیشنهاد قیمتی خود را ارائه دهند.
اقدام های مرتبط با تعدیل:
در رابطه با تعدیل، انجام برخی از اقدامات ضروری می باشد که در دسته های زیر تقسیم بندی شده اند و ضوابط و قوانین را در بر دارند.
- برآورد
- تهیه و آماده کردن اسناد و مدارک به منظور دریافت پیشنهاد قیمت
- تهیه و آماده کردن اسناد پس از اخذ پیشنهاد ها و قبل از انعقاد پیمان
- تهیه و آماده کردن اسناد پس از عقد قرارداد و شروع کار تا تحویل موقت
- تهیه و آماده کردن اسناد پس از تحویل موقت
تنظیم کردن تعدیل برای یک پروژه بر اساس دستور العمل های موجود، صورت وضعیت محاسبات آن را نمایش می دهد در واقع می توان گفت تعدیل نوعی از صورت وضعیت می باشد.
استفاده از سیستم حسابداری برای مدیریت بهتر داده های مالی سازمان ها پیشنهاد می شود.
تعاریف مورد نیاز برای تعدیل:
در دستور العمل تعدیل، مفاهیمی وجود دارد که در ادامه به تعریف آنها پرداخته شده است.
دوره:
در تعدیل هر فصل از سال یک دوره محسوب می شود یعنی:
- فروردین تا خرداد
- تیر تا شهریور
- مهر تا آذر
- دی تا اسفند
شاخص:
شاخص در واقع به عددی گفته می شود که نشان دهنده متوسط تغییرات قیمت هر دوره نسبت به دوره پایه می باشد که در طی بخشنامه هایی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی ابلاغ می گردند.
نکته: این شاخص ها به صورت قطعی و یا موقت تهیه می شوند.
دوره پایه:
به دوره ای دوره پایه گفته می شود که تمامی شاخص های آن عدد 100 باشد.
شاخص گروهی (فصلی):
شاخص گروهی که به آن شاخص فصلی نیز گفته می شود، عددی است که میانگین تغییرات قیمت های واحد اقلام یک دوره را نسبت به دوره پایه محاسبه می نماید.
شاخص رشته ای:
شاخص رشته ای به عددی گفته می شود که متوسط قیمت واحد اقلام یک رشته را بر اساس فهرست بهای دوره پایه نمایش می دهد.
شاخص کلی:
شاخص کلی به شاخصی می گویند که میانگین تغییرات قیمت های اقلام موجود در فهرست پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه نمایش می دهد.
شاخص مبنای پیمان:
شاخص مبنای پیمان، شاخصی است که برای قرارداد های مناقصه ای و غیر مناقصه ای تعریف می گردد که مفهوم آن در زیر آمده است.
شاخص مبنای پیمان برای برگزاری مناقصه:
دوره سه ماهه پیش از دوره سه ماهه آخرین روز مهلت برای کارفرما به منظور تسلیم قیمت پیشنهادی وی را شاخص مبنای پیمان برای برگزاری مناقصه گویند.
شاخص مبنای پیمان برای ترک مناقصه:
دوره سه ماهه پیش از دوره سه ماهه ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار برای کارفرما به صورت کتبی ارسال می گردد را شاخص مبنای پیمان برای ترک مناقصه گویند. در این مورد، زمان مشخصی برای تسلیم پیشنهاد وجود ندارد و ممکن است در طی چند مرحله مذاکره بین طرفین ارائه گردد.
نکته: ملام قیمت، پیشنهادی می باشد که منجر به عقد قرارداد می گردد.
شاخص دوره انجام کار:
شاخص دوره انجام کار به شاخصی گفته می شود که عملیات اجرایی در آن دوره انجام می گیرد.
کارکرد دوره:
به میزان مبلغ کار های انجام شده در طی دوره، کارکرد دوره می گویند که شامل موارد زیر است:
- عملیات اجرایی
- مصالح پای کار
- هزینه تجهیز یا جمع کردن کارگاه
نکته: صورت مبالغ تایید شده در صورت وضعیت های هر دوره، کارکرد آن دوره می باشد.
ضریب تعدیل:
ضریب تعدیل به ضریبی گفته می شود که از تقسیم دوره کارکرد به شاخص مبنای پیمان منهای یک محاسبه می گردد که در برخی موارد در ۰/۹۵ و گاهی در ۰/۹۷۵ و در برخی مواقع نیز در ۱/۰۰ ضرب می گردد.
کار های جدید:
ابلاغ کار هایی که پس از عقد قرارداد یا در حین عملیات در چارچوب موضوع قرارداد برای پیمانکار صورت می گیرد را می گویند که برای آنها قیمت و مقدار پیش بینی نشده است.
نکته: کار جدید و کار اضافی متفاوت هستند در واقع می توان گفت هر دوی آنها پس از عقد قرارداد ابلاغ می شوند اما کار اضافی در فهرست بهای منظم دارای قیمت می باشد.
تاخیر مجاز:
تاخیر مجاز به بخشی از طول مدت قرارداد گفته می شود که خارج از قصور پیمانکار صورت می گیرد که نمونه هایی از آن در زیر ذکر شده است:
- تاخیر در اجرای پروژه به دلیل نا مناسب بودن شرایط آب و هوایی
- تاخیر کارفرما در پرداخت مطالبات پیمانکار
نکته: برای این که مجاز بودن تاخیر ها اثبات گردد، بایستی مستندات کافی تهیه شود که این مستندات باید به تایید کارفرما و نظارت رسیده باشد.
تاخیر غیر مجاز:
تاخیر غیر مجاز به بخشی از طول مدت پیمان گفته می شود که از قصور پیمانکار ناشی می گردد و مستنداتی برای مجاز بودن آن وجود ندارد.
شاخص علی الحساب برای دوران تاخیر:
دستگاه اجرایی وظیفه دارد که در پایان مدت اولیه و یا تمدید قرارداد، تاخیر ها را رسیدگی نموده و شاخص های تعدیل کارکرد دوره های بعدی را بر اساس نوع تاخیر ها مشخص کند.
نکته: این تعدیل کارکرد پس از محاسبه، به صورت علی الحساب پرداخت می گردد.
مدت پیمان:
مدت اولیه قرارداد به علاوه مدت زمان تاخیر های مجاز صورت گرفته را مدت پیمان (مدت قرارداد) می گویند که مدت زمان تاخیر های مجاز باید با توجه به مستندات مورد قبول ثبت گردد.
مبلغ کارکرد صورت وضعیت:
به تفاوت بین مبلغ صورت وضعیت مورد نظر و صورت وضعیت قبلی را مبلغ کارکرد صورت وضعیت می گویند که لازم است برای هر فصل از فهرست های منظم به قرارداد محاسبه گردد.
انتخاب نوع شاخص برای محاسبه تعدیل:
انتخاب نوع شاخص محاسبه تعدیل با استفاده از نوع قرارداد و فهرست قیمت منظم آن صورت می گیرد که دارای حالت های زیر می باشد:
- پیمان هایی که دارای فهرست بهای واحد پایه هستند.
- پیمان هایی که فاقد فهرست بهای واحد پایه هستند.
مبلغ کارکرد:
به مبلغی گفته می شود که بر اساس شاخص های گروهی (فصلی) فهرست بهای واحد پایه تعدیل می گردد.
مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه:
به مبلغی گفته می شود که بر اساس شاخص کلی تعدیل می گردد.
مبلغ مصالح پای کار:
این نوع مبلغ بر اساس شاخص گروهی یا فصلی در فهرست های پایه تعدیل می گردد که نمونه هایی از آن در زیر ذکر شده است:
- مبالغ مصالح پای کار مربوط به سیمان
- مبالغ مصالح پای کار مربوط به شن
- مبالغ مصالح پای کار مربوط به ماسه
اقلام ستاره دار:
اقلام ستاره دار که به آنها ردیف های غیر پایه نیز گفته می شود، قیمت پایه ندارند و مشابه سایر ردیف های دوره تعدیل می گردند که قیمت آنها زمان تهیه برآورد و بر اساس دستور العمل تعیین و تصویب می شود.
کار های جدید:
تعیین قیمت برای کار های جدید در هنگام اجرا صورت می گیرد و شامل تعدیل نمی گردد اما ایجاد تمایز این کار ها از فصل های دیگر در هنگام محاسبه تعدیل، کار بسیار دشواری می باشد. بنابراین اگر قرارداد دارای تعدیل باشد، تعدیل معکوس سه ماهه برای تعیین قیمت کار های جدید مبنا قرار می گیرد که این تعدیل معکوس بر اساس شاخص های گروهی دوره مورد نظر صورت می گیرد.
محاسبه تعدیل صورت وضعیت ها:
برای انجام این کار ابتدا لازم است که دوره های مربوط به کارکرد آن صورت وضعیت را مشخص نمود و پس از آن با استفاده از شاخص های گروهی و شاخص مبنای پیمان، ضریب های تعدیل محاسبه گردند. این مبلغ تعدیل برای هر دوره از ضرب ضریب تعدیل در مبلغ کارکرد دوره ها، مصالح پای کار برای هر دوره و هزینه تجهیز کارگاه به دست می آید. مبلغ تعدیل هر فصل از حاصل ضرب ضریب تعدیل در مبلغ کارکرد صورت وضعیت آن فصل، مربوط به دوره (سه ماهه) مورد نظر به دست می آید.
سازمان ها می توانند از نرم افزار فروش آنلاین برای مدیریت بهتر داده هاو اطلاعات مشتریان خود استفاده کنند.
گرد کردن ضریب تعدیل:
دقت ضریب تعدیل در محاسبات سه رقم اعشار می باشد که ابتدا با چهار رقم اعشار مورد محاسبه قرار می گیرد و اگر رقم چهارم اعشار بزرگ تر یا مساوی 5 باشد، رقم چهارم حذف می گردد و یک واحد به رقم سوم اضافه می گردد در غیر این صورت رقم چهارم فقط حذف می شود.
تعدیل پیمان هایی که خاتمه می یابند:
اگر قرارداد بدون هیچ گونه کوتاهی از طرف پیمانکار به اتمام برسد و این موضوع در اسناد و مدارک مشخص گردد، کارکرد پیمانکار مورد نظر بر اساس دستور العمل مشمول تعدیل آحاد بها می گردد.
تعدیل پیمان هایی که فسخ می شوند:
اگر قرارداد به دلیل قصور و کوتاهی پیمانکار فسخ گردد و برای این موضوع مدارک و اسنادی موجود باشد، آن گاه تعدیل مبالغ کار های انجام شده بر اساس دستور العمل محاسبه می گردد.
تغییر ضریب ۰/۹۵ در رابطه ضریب تعدیل:
در قرارداد هایی که در مدت زمان تعیین شده در توافق نامه به اتمام رسیده باشد و به صورت موقت تحویل داده شوند، عدد ۰/۹۵ در ضریب تعدیل به عدد 1 تبدیل می گردد.
همچنین در قرارداد هایی که تا مدت زمان معین بعلاوه تاخیر های مجاز تمام شده باشد و به صورت موقت تحویل داده شود، عدد ۰/۹۵ در ضریب تعدیل به عدد ۰/۹۷۵ تبدیل می گردد.
تفاوت بین اعداد ۰/۹۵ و ۰/۹۷۵ در زمان ارائه صورت وضعیت، به پیمانکار مربوطه پرداخت می گردد.
مبنای محاسبه تعدیل و نحوه ارائه آن:
پیمانکار پروژه مبلغ های تعدیل آحاد بها را طبق صورت وضعیتی که توسط کارفرما تایید شده باشد محاسبه نموده و جهت بررسی و پرداخت بر اساس بند الف ماده 37 شرایط عمومی تعیین می گردد.
تا زمانی که شاخص های قطعی اعلام گردد، تعدیل صورت وضعیت ها بر اساس آخرین شاخص ابلاغ شده محاسبه و پرداخت می گردد. پس از اعلام قطعی شاخص های مربوطه برای دوره انجام کار، طبق دستور العمل تعدیل صورت می گیرد و به صورت قطعی برای پیمانکار محاسبه می شود.
