اکثر بنگاه های اقتصادی و همچنین شرکت هایی که معاملات غیر نقدی دارند، لازم است که در پایان سال مدیران مالی، با در نظر گرفتن توان مشتریان خود، بدهی ها را بررسی نموده و به بررسی آنها به منظور وصول بپردازند.
در این خصوص سازمان به اندازه مطالباتی که وصول آنها بعید باشد، ممکن است ضرر کند.
مطالبات مشکوک الوصول:
مطالبات مشکوک الوصول (Bad Debt)، به مطالباتی گفته می شود که در حسابداری آنلاین شرکت ها بر اساس اصل محافظه کاری (اصول محدود کننده) و اصل مقابله یا تطابق هزینه ها با درآمد ها (اصول اساسی)، صورت می گیرد.
این نوع از مطالبات، در حقیقت قسمتی از حساب های دریافتی (مطالبات) می باشند که وصول آنها در آینده مشکوک است و ثبت های حسابداری ارزان مربوط به آن را در دفاتر وارد می کنند.
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول:
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول Bad debt reserve به میزان ذخیره ای گفته می شود که بر اساس روش های برنامه حسابداری در خصوص مطالبات و اسناد دریافتنی در حساب ها ایجاد می گردد را نشان می دهد.
به هنگام ایجاد ذخیره برای شناسایی مطالبات مشکوک الوصول و همچنین سوخت مطالبات مزبور این حساب مـورد ثبت قرار می گیرد.
ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ:
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﻏﻠﺐ ﺩﺭ ﺳﺮ ﻓﺼﻞ ﻫﺎﯼ ﺯﯾﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ:
ﺣﺴﺎﺏ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﯾﺎﻓﺘﯽ ﺗﺠﺎﺭﯼ:
این نوع از حساب ها، ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺪﻫﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ می باشد که ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺳﻨﺪ ﺗاﯾﯿﺪ ﺑﺪﻫﯽ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺩﺭﯾﺎﻓﺘﻨﯽ ﺗﺠﺎﺭﯼ:
به ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ می گویند ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﯾﮏ ﺳﻨﺪ ﺑﺪﻫﯽ رسمی مانند ﭼﮏ ﯾﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﺩﺭ تاﯾﯿﺪ ﺑﺪﻫﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻏﯿﺮ ﺗﺠﺎﺭﯼ:
ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺩﺭ ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻏﯿﺮ ﺗﺠﺎﺭﯼ از جمله موارد زیر ﺍﺳﺖ:
- ﺳﻮﺩ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﺪه ﺩﺭﯾﺎﻓﺘﯽ
- ﻭﺍﻡ ﻫﺎﯼ ﺍﻋﻄﺎیی ﺑﻪ پرسنل ﺷﺮﮐﺖ
- ﻣﺴﺎﻋﺪه ﮐﺎﺭﮐﻨﺎﻥ
- ﻣﺎﻟﯿﺎﺕ ﺑﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﺭﯾﺎﻓﺘﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ
انواع مطالبات:
مطالبات خود دارای انواعی می باشد که در برگیرنده موارد زیر است و هر کدام از آنها ویژگی ها و خصوصیاتی دارد.
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻭﺻﻮﻝ (ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺳﻮﺧﺖ ﺷﺪﻩ):
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت غیر قابل وصول به آن دسته از مطالبات گفته می شود ﮐﻪ ﻭﺻﻮﻝ ﺁﻧﻬﺎ به طور قطعی ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ.
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺍﻟﻮﺻﻮﻝ:
مطالبات مشکوک الوصول به ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ گفته می شود ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺻﻮﻝ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻭ ﺗﺮﺩﯾﺪ های ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
ثبت ﺣﺴﺎب های ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻭﺻﻮﻝ:
ثبت مطالبات مشکوک الوصول در برنامه حسابداری به دو روش زیر صورت می گیرد:
- حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
- حذف مستقیم مطالبات سوخت شده
حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در حسابداری:
در حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، حسابداران با توجه به تجربه ای که دارند، قسمتی از مطالبتی را که فکر می کنند قابل وصول نیست را در نظر می گیرند و آن را به عنوان مطالبات مشکوک الوصول در حسابداری شناسایی می کنند که برای ثبت و نمایش این رویداد سه روش زیر وجود دارد:
روش موردی:
بر اساس روش موردی، پس از شناسایی شخص حقیقی و یا حقوقی که ورشکست شده است و قادر به پرداخت بدهی خود نمی باشد، شناسایی شده است و از حساب ها حذف می گردد.
روش تجزیه و تحلیل مطالبات سر رسید گذشته:
در روش تجزیه و تحلیل مطالبات با سررسید گذشته، حسابداران با توجه به تجارب کسب شده از قبل و همچنین با توجه به شناختی که از بدهکاران دارند، جدولی را تدوین می کنند و در جدول مورد نظر، با توجه به گذشت سر رسید مطالبات، درصدی از آن را به عنوان مطالبات مشکوک الوصول در نظر می گیرند.
روش درصدی از مطالبات:
در این روش حسابدارن با توجه به تجربه خود، درصدی از مطالبات را به عنوان مطالبات مشکوک الوصول در حسابداری در نظر می گیرند.
در این صورت، با توجه به فروش های نسیه در پایان سال درصدی از این مطالبات بایستی ذخیره گیری گردد.
به همین منظور پس از ثبت رویداد های مالی، تعدیل حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول انجام می گیرد.
حذف مستقیم مطالبات سوخت شده:
شرکت های خدمات حسابداری آنلاین و حسابرسی شرکت ها، زمانی که اطمینان کامل و قطعی از وصول نشدن این مطالبات را داشته باشند از روش حذف مستقیم برای مطالبات سوخت شده در حسابداری استفاده می نمایند.
شرکت های خدمات حسابداری و حسابداری شرکت ها با بدهکار کردن حساب هزینه مطالبات سوخت شده و بستانکار کردن حساب های دریافتنی از دفاتر خارج می نمایند.
روش حذف مستقیم، روشی است که در بسیاری از موسسات کوچک اجرا می شود ولی با اصول حسابداری مغایرت دارد.
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول از دیدگاه مالیاتی:
بر اساس بند ۱۱ ماده ۱۴۸ ق.م.م ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر این که:
- اولا: مربوط به فعالیت موسسه باشد.
- ثانیا: احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد.
- ثالثا: در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تا زمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود، می توان جز هزینه های قابل قبول منظور نمود.
- بر اساس مفاد آئین نامه اجرائی موضوع بند ۱۱ ماده ۱۴۸ اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب 1380/11/27 هزینه مطالبات مشکوک وصول و منظور نمودن ذخیره آن در صورت رعایت شرایط زیر در حساب مالیاتی قابل قبول خواهد بود:
- هزینه منظور شده برای مطالبات مشکوک الوصول منحصرا باید در ارتباط با فعالیت موسسه باشد.
- میزان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای هر یک از بدهکاران که احتمال لاوصول بودن طلب آن موجود باشد به صورت جداگانه مشخص و تعیین شده باشد.
- اسناد و مدارک مربوط به احتمال لاوصول ماندن طلب موسسه که برای آن ذخیره منظور شده است از کفایت لازم برخوردار باشد.
- هزینه مطالباتی که مربوط به طلب از کارمندان، مدیران، سهامداران یا شرکا و شرکت های تابعه می باشد قابل قبول نخواهد بود.
- چنان چه مطالبات موسسه از پوشش بیمه ای برخوردار باشد، در صورت لا وصول بودن آن، مازاد میزان پوشش بیمه ای قابل قبول برای ایجاد ذخیره خواهد بود.
- ذخیره ایجاد شده برای مطالبات مشکوک وصول بایستی در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد، تا زمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود.
- مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن به موجب اسناد و مدارک مثبته تا میزان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول از محل مزبور تامین و در صورت مازاد بر میزان ذخیره، در هزینه سال مورد رسیدگی که لا وصول شدن آن محقق شود، قابل احتساب خواهد بود.
- موارد پیش گفته در خصوص پذیرفته شدن هزینه مطالبات مشکوک الوصول متن قانون و آئین نامه می باشند.اما در عمل تا شرکت اقدام به شکایت از بدهکار نکرده باشد و اسناد و مدارک آن را ارائه ندهد و بعضا مدت زمان زیادی نگذشته باشد، این هزینه از منظر اداره امور مالیاتی مورد قبول نمی باشد زیرا فرض بر این می شود که کماکان امکان وصول شدن طلب از راه های عرفی و قانونی وجود دارد.
