حسابرسان بر این باورند که معاملات با اشخاص وابسته با قیمت یا شرایط غیر واقعی است و مبلغ آن نیز دارای اهمیت است. این موضوع سبب می‌شود که ماهیت اصلی این نوع معاملات، در صورت‌های مالی ثبت شوند.
اشخاص وابسته، افرادی هستند که یکی از آن‌ها بتواند بر تصمیم‌گیری‌های مالی و عملیاتی به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم موثر باشد یا این که هر دو شخص، تحت کنترل شخص ثالثی قرار گیرند.
نمونه‌هایی از اشخاص وابسته:
- روسا
- مدیران
- سهامداران اصلی و خانواده آن‌ها
- شرکت‌های وابسته
روش‌های شناسایی اشخاص وابسته:
حسابرسان با استفاده از روش‌های زیر می‌توانند اشخاص وابسته را شناسایی کنند:
- پرس و جو از مدیریت
- بررسی صورت جلسه‌های مجامع عمومی و هیئت مدیره
- بررسی دفاتر ثبت سهام جهت شناسایی سهامداران عمده
- بررسی گزارشات ارسال شده به سازمان بورس و اوراق بهادار
- بررسی تائیدیه‌های دریافت شده از بانک و تسهیلات مالی دریافت و پرداخت شده
- بررسی معاملات سرمایه گذاری
- دریافت تائیدیه از مدیران مبنی بر کفایت افشا معاملات با اشخاص وابسته
روش های حسابرسی:
روش های حسابرسی در واقع راهکارهایی هستند که حسابرس باید آن‌ها را انجام دهد تا بتواند اطلاعات، شواهد و مدارک لازم را برای ارائه اظهار نظر تخصصی و حرفه‌ای در مورد سازمان مورد نظر، گردآوری نماید.
این روش‌ها به دو دسته کلی روش های حسابرسی مورد اجرا، از درون اسناد و مدارک و روش های حسابرسی مورد اجرا، از بیرون اسناد و مدارک تقسیم می‌شوند که در زیر به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود.
روش های حسابرسی مورد اجرا از درون اسناد و مدارک:
برگزیدن روش درست و مناسب به منظور انجام حسابرسی، به عهده حسابرس است که بر اساس مهارت و تجربه وی صورت می‌گیرد. روش های حسابرسی مورد اجرا از درون اسناد و مدارک، شامل موارد زیر است:
سندرسی:
سندرسی به اقدامی گفته می‌شود که بر اثر اجرای آن تعدادی از سندهای حسابداری تحت وب از سوابق مالی استخراج می‌شود و توسط حسابرس مورد بررسی قرار می‌گیرد.
ردیابی:
به فرآیند دنبال کردن و بررسی مدارک اولیه جهت رسیدن به سوابق مالی ردیابی می‌گویند.
محاسبه مجدد:
مفهوم محاسبه مجدد این است که آزمون دقیق بودن محاسبات ریاضی در اسناد و مدارک صورت گیرد.
روش های حسابرسی مورد اجرا، از بیرون اسناد و مدارک:
روش های حسابرسی مورد اجرا، خارج از اسناد و مدارک شامل موارد زیر می‌شود.
مشاهده:
مفهوم این دسته نظارت بر اطلاعات به منظور کسب شواهد است که بر اثر اجرای آن، مشاهدات زیر حاصل می‌شود.
- شناسایی برخی از دارایی‌ها به وسیله حسابرسان
- اطلاع از حسن اجرای فعالیت‌ها و امور واحد مورد رسیدگی
پرس و جو (پرسش):
روش پرس و جو مکمل بقیه روش‌ها است که از غیر قابل اتکاترین روش های حسابرسی به شمار می‌رود و بیشتر در مرحله کنترل‌های داخلی کاربرد دارد.
اخذ تایيدیه از اشخاص ثالث:
به نامه‌ای تاییدیه می‌گویند که توسط سازمان تهیه می‌شود و برای افراد خارج از شرکت ارسال می‌کند تا موضوع مورد نظر خود که مربوط به سازمان است را تایید کنند.
انواع تاییدیه‌ها:
- تاییدیه بانک
- تاییدیه کالای امانی
- تاییدیه وکیل حقوقی
- تاییدیه مدیران
- تاییدیه اوراق بهادار
- تاییدیه سرمایه گذاری‌ها
انواع روش‌های دریافت تاییدیه از اشخاص ثالث:
دریافت تاییدیه ار اشخاص ثالث دارای انواع گوناگونی است که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
تاییدیه مثبت:
منظور از تاییدیه مثبت، نوعی از تنظیم است که بیانگر انتظار حسابرس به جهت دریافت جواب تاییدیه است.
تاییدیه منفی:
در روش تاییدیه منفی، تاییدیه به صورتی تنظیم می‌شود که دریافت کننده آن در صورت عدم پذیرش اطلاعات درج شده در آن، پاسخی در تاییدیه برای حسابرس داشته باشد. این نوع تاییدیه معمولا زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که واحد مورد رسیدگی از کنترل های داخلی مطلوب بهره‌مند باشد.
کاربرگ‌های حسابرسی:
کاربرگ‌های حسابرسی، از جمله اصلی‌ترین ابزارها برای مستند سازی عملیات هستند که توسط حسابرس مورد استفاده قرار می‌گیرند و پس از جمع‌آوری اطلاعات و انجام آزمون، نتایج حاصل شده را از مرحله برنامه‌ریزی تا گزارشگری را در کاربرگ ها مستند می‌کنند.
کاربرگ‌های حسابرسی حلقه ارتباطی بین مدارک حسابداری ابری موسسه مورد نظر و گزارش حسابرسان هستند که دارای محتوای مشخصی نیستند و بر اساس موضوع مورد رسیدگی، متغیر هستند.
انواع کاربرگ‌ها:
کاربرگ‌های حسابرسی، به انواع زیر تقسیم می‌شوند.
کاربرگ نهایی:
از کاربرگ نهایی به منظور استفاده در برنامه‌ریزی و اداره امور حسابرسی استفاده می‌شود.
در واقع به کاربرگی گفته می‌شود که حاوی، مانده حساب ها طبق سر فصل های مندرج در صورت‌های مالی، سال جاری و سال گذشته است که خلاصه‌ای از کاربرگ‌های اصلی است.
کاربرگ اصلی:
تمامی سرفصل‌های منعکس شده در کاربرگ‌های نهایی، در کاربرگی قرار می‌گیرند که به کاربرگ اصلی موسوم است.
کاربرگ فرعی (تفصیلی):
کاربرگ تفصیلی یا فرعی به کاربرگی گفته می‌شود که ریز مانده‌های اجزای کاربرگ اصلی را نشان می‌دهد که خلاصه‌ای از کاربرگ رسیدگی به شمار می‌رود.
کاربرگ رسیدگی:
کاربرگ رسیدگی به منظور رسیدگی به اجزای مانده‌های منعکس شده در کاربرگ فرعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که حسابرس‌ها عمدتا از آن استفاده می‌کنند.
سازماندهی کاربرگ‌های حسابرسی:
مجموع کاربرگ‌های حسابرسی را پرونده‌های حسابرسی گویند که شواهد انجام اعمال حسابرسی را به طور کامل مستند می‌کند و این پرونده‌ها دارای دو نوع زیر هستند.
پرونده‌های دائمی:
به پرونده‌هایی که همه ساله برای حسابرس کاربرد دارند، پرونده‌های دائمی می‌گویند که بخش زیادی از کاربرگ‌های پرونده دائمی، در اولین جریان حسابرسی تهیه می‌شوند و اهداف زیر را دنبال می‌کنند:
- فراهم کردن خلاصه ای از روش‌ها
- بی نیاز کردن حسابرس نسبت به تهیه هر ساله کاربرگ‌های بدون تغییر
پرونده‌های جاری:
پرونده‌های جاری به کاربرگ‌ها و تصویر مدارک لازم مربوط به حسابرسی سال جاری می‌گویند که کاربرد آن‌ها فقط در همان سالی می باشد که تهیه می‌شوند.
استفاده از سیستم فروش آنلاین برای مدیریت اطلاعات فروش و … پیشنهاد می‌شود.
انواع آزمون‌های حسابرسی:
در حسابرسی آزمون‌هایی وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شد.
آزمون رعایت روش‌ها:
آزمون رعایت، به کنترل‌های داخلی حسابرسی مربوط می‌شود که یکی از مهم‌ترین مراحل انجام حسابرسی ضمنی به شمار می‌رود که همان آزمون کنترل است.
آزمون محتوا:
آزمون محتوا به منظور اثبات مانده حساب‌ها در حسابرسی نهایی به کار می‌رود که این آزمون‌ها به منظور کسب شواهدی برای صحیح و کامل بودن، معتبر بودن ارقام و اطلاعات موجود در سیستم حسابداری آنلاین ارزان، اجرا می‌شود که شامل آزمون جزئیات مانده حساب‌ها به آزمون های تحلیلی می‌شود.
آزمون تحلیلی:
آزمون تحلیلی، شامل بررسی نسبتها و خدمات عمده مالی و غیرمالی است که با مقایسه آن‌ها با نسبتها و روندهای سال مالی گذشته، نتیجه‌گیری می‌کند.
آزمون جزئیات مانده حساب‌ها:
کار این آزمون، بررسی جزئیات تک‌تک حساب‌ها است که یکی از بهترین آزمون‌های محتوا به شمار می‌رود.
تدوین برنامه حسابرسی:
این نوع تدوین در حسابرسی، به منظور بررسی فعالیت‌هایی است که در مرحله برنامه‌ریزی هستند و این برنامه‌ریزی حلقه وصل مرحله برنامه‌ریزی و مرحله اجرای عملیات محسوب می‌شود.
مراحل تدوین برنامه حسابرسی:
- بررسی مستنداتی همچون دستور العمل‌ها، سیاست‌ها و رویه‌ها
- اخذ نمودار سازمانی و شرح وظایف تمامی افراد
- تجزیه و تحلیل سیاست‌ها و روش‌های استخدام نیرو، توجیه پرسنل، آموزش ارزیابی، ارتقا و اخراج
- تجزیه و تحلیل سیاست‌های سازمانی، سیستم‌ها و روش‌های اداری و عملیاتی
- مصاحبه با بخش مدیریت و عملیات
- بررسی یا تهیه سیستم‌های سازمان و نمودارهای جریان استقرار
- تجزیه و تحلیل نسبتها، تغییرات و روند
- پرسش نامه به منظور نظر سنجی از کارکنان حسابرسی و واحدهای رسیدگی
- کسب اطلاعات مشتریان و فروشندگان
- سوالات مربوط به برنامه حسابرسی
- بررسی معاملات عادی و غیرعادی
- بررسی روش‌های عملیاتی همچون مشاهده، سنجش کار، زمان سنجی، فرم‌ها و گزارش‌های عملیات
- تجزیه و تحلیل فرم‌های مربوطه
- تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده
- تجزیه و تحلیل سیستم‌های بخش مدیریت و بررسی آن‌ها
- بررسی روند رعایت قوانین و مقررات در اعمال سیاست‌ها، روش‌ها مقاصد و اهداف عملیاتی
- پردازش داده‌ها با استفاده از تکنیک‌های حسابداری ابری نوین سیستمی و تجزیه و تحلیل اطلاعات کسب شده
